Februari 2021 – Omlijsting

Omlijsting*

Het leven kent wetmatigheden en zekerheden. Een wetmatigheid is bijvoorbeeld de 24 uur die iedere dag telt. Een voorbeeld van een zekerheid is dat er in ieders leven twee dagen zijn die geen 24 uur bevatten; de dag van onze geboorte en de dag van ons sterven. De eerste dag vieren we ieder jaar weer. De tweede dag, de dag van overlijden, blijft veelal onbelicht en onbesproken. Dat is jammer en onnodig. Net zoals praten over seks niet zwanger maakt, doet praten over de dood niet sterven. Als we de dood onbesproken laten doen we het leven tekort. We doen daarmee zowel het levenseinde als het leven zelf tekort. Het levenseinde omdat er vaker niet zinvolle behandelingen worden verricht als er niet over het levenseinde is gesproken. En we doen het leven tekort omdat leven en dood onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Voor de meer visueel ingestelden onder ons. Als je het leven zou zien als een schilderij, dan is de dood de omlijsting. En in die begrenzing vindt het schilderij zijn waarde.

Sander Kollaard beschrijft dit prachtig in zijn boek ‘Uit het leven van een hond’:

‘Het is een eenvoudige economische wet: waarde komt met een beperking, in duur, in omvang, in aantal. Eindigheid geeft het leven waarde. Daarbij (zo denkt hij wel eens in een knusse bui): is de dood niet onze trouwste metgezel? De dood is er altijd, vanaf het prilste begin, zoals onze schaduw, en hij blijft met elke stap bij ons, ademtocht na ademtocht, in voor- en tegenspoed, om ten slotte de laatste snik van onze lippen weg te nemen, en ons aldus het geschenk te geven van een eindig leven.’ (p.80)

De aanwezigheid van een lijst, begrenst het schildersdoek en de begrenzing van het schilderdoek dwingt de schilder tot kiezen, tot het stellen van prioriteiten. Alle reden om dus stil te staan bij de dood. Niet om jezelf blind te staren op de dood. Wel om het leven in alle breedte te aanschouwen. De dood spoort zo aan keuzes te maken en het leven in te richten. Kortom, de dood nodigt uit tot leven.

Christiaan Rhodius, arts palliatieve geneeskunde, februari 2021.

*Dit keer geen beschrijving van het contact met een patiënt. Dit blog geeft de korte overdenking weer waarmee Christiaan een avond bij de Rotary Haarlem Oost opende. Na deze input ging het gesprek aan de hand van drie gedachten experimenten verder over de dood als inspiratiebron voor het leven. De introductie is ook te zien op YouTube