April 2019 – Geluk in Bardo

‘Voel me nu levendiger dan toen ik 40 was.’ Marja komt op de rand van haar bed zitten. Voor ze kan spreken, moet ze op adem komen. De zuurstofslang in haar neus bungelt langs haar lichaam. ‘Door de dood komt het leven een stuk dieper binnen. Kan nu ook intens genieten van iets kleins als vogels bij de voederplank.’

Na twee maanden afwezigheid vanwege ouderschapsverlof ben ik weer in Bardo. In dit eerste onderlinge contact zit ik naast haar bed, we hebben net haar medicatie aangepast. ‘Hoe is het om te weten dat de dood nadert?’

‘Mijn longen gaan alleen maar achteruit, dat is al jaren zo. Het is oefenen in loslaten.’ Ze hangt de slang met zuurstof aan de andere kant van haar benen en neemt even rustig adem. ‘Het is steeds weer een drempeltje over. Even slikken en het is weer oké.’

Haar openheid raakt me. Het is niet de eerste keer dat ik overdonderd ben door de levendigheid van gesprek in Bardo, een voorrecht om weer terug te zijn.

‘Ik heb een perverse nieuwsgierigheid naar de dood.’ Marja lacht en trekt haar schouders op, alsof ze zich wil verontschuldigen. ‘Ik grap erover met vriendinnen. Ik ga vast vooruit… op zoek naar een kroeg om witte wijn te drinken. Een lach en een traan wisselen elkaar continu af, bij hen, bij mij. En zo hoort het denk ik ook te zijn.’

‘Bijzonder te horen dat er ook gelachen wordt. Lachen en een hospice is niet iets dat mensen snel aan elkaar zullen koppelen.’

‘Vast niet. Er is nog wel meer paradoxaal in deze fase. Ben omringd door dierbare mensen, net een warme deken. En juist dat maakt het loslaten ook weer zo moeilijk. Vergis je niet, ik voel het verdriet van de achterblijvers.’ Ze valt even stil en neemt adem. ‘Heb daar denk ik het meeste last van.’ Ze steunt met haar ellebogen op haar benen. ‘Heb net als een liedje dat in je hoofd blijft hangen, twee woorden in mijn hoofd. Weet niet goed wat ik ermee moet, ‘t is er gewoon. Twee woorden… liefde blijft. Gewoon… liefde blijft.’

‘Misschien een wat gekke vraag,’ zoek ik naar woorden, ‘maar je klinkt gelukkig. Voel je je ook gelukkig?’
‘Absoluut!’

Christiaan Rhodius, arts palliatieve geneeskunde, april 2019

Marja was nauw betrokken bij het schrijven en publiceren van dit blog. Zo stond zij erop dat het blog ‘Geluk in Bardo’ zou heten, ‘Voor mij is dat de enige passende titel.’ De foto bij dit blog werd gemaakt tijdens de verjaardag van Marja in Bardo. Marja is inmiddels overleden.